Dzięcielin

Sołtys:
Robert Goch
Dzięcielin 8
64 - 400 Międzychód
tel. 534 876 532

 Dzięcielin*

Wieś sołecka leżąca na pd.-wsch. od granic M-du, wzdłuż drogi do Skrzydlewa. Na zach. od wsi – 2 akweny: Sołeckie i Proboszczowskie

Miejscowość ta wspomniana została po raz pierwszy w 1405 r. jako Dzanczelino, Dzandzelino. Obok wsi znajdowało się jezioro tej samej wsi, wspomniane w 1591 r. jako Dziecielino, a w 1617 r. – ku jeziorku Dziecielinu. Nazwę wsi przez wieki pisywano jednakowo, choć często przychodziło to z trudem, zwłaszcza dla tych, którzy posługiwali się łaciną lub językiem niemieckim: w 1449 r. – Dziaczelino, w 1469 r. – Zanczyelino, Dzaczelyno, w 1470 r. – Dzanczyelino, Dzyaczyelyno, w 1475 r. – Dzyąnczyelino, Dzyanczelino, w 1478 r. – Dziączelino, w 1494 r. – Dzaczelino, w 1508 r. – Dzianczielino, w 1563 r. – Dzienczelino, w 1577 r. – Dzieczelino, w 1700 r. – Tschinscheline, w 1788 r. – Dzięcielino. Także pod zaborem posługiwano się urzędowo historyczna nazwą: w 1837 r. – Dzieceline, w 1843 r. – Dzienczeline, 1846 r. – Dzięcielin. Dopiero wykaz urzędowy z 1890 r. zawiera odsyłacz Dziecielin siehe Steinshof. Dosłownie: «kamienny dwór», w rzeczywistości należy tłumaczyć jako «gospodarstwo Steina», od nazwiska barona von Steina, zasłużonego dla Prus właściciela m-dzkich dóbr w latach 1800-16.

Do początków XIX w. była to własność rycerska. W 1405 r. wspomniany został Jan z Dzięcielina, który toczył spór z Dobrogostem z Kolna i Prusimia o 2 sztuki bydła. Później wieś w rękach Grzymalitów z M-du. W 1419 r. z M-du, Muchocina i Dzięcielina pisał się Teodoryk Międzychodzki, który przed 1426 r. pozbył się tych dóbr. Odtąd wieś dzieliła losy dóbr m-dzkich. Po 1800 r. stały się one własnością królewsko - pruskiego ministra stanu barona von Steina i barona von Troschke z Sulau na Śląsku, który zarządzał nimi jako współwłaściciel i pełnomocnik ministra do 1816 r.

Średniowieczna wieś opustoszała przed 1510 r. Znamy nawet niektórych mieszkańców tamtej wsi. W latach 1429 - 30 opatrzny Paweł z synami Marcinem i Wacławem oraz innymi kmieciami z Dzięcielina, reprezentowani przez Dziersława Orzeszkowskiego toczyli spór z Piotrem Urbankowskim z Lewic. Na miejscu wsi założono folwark, wspomniany w 1591 r. 28.07.1700 r. potężna burza przewróciła tu owczarnię, zabijając 26 owiec; była tak silna, iż przewracała żołądki [die mangen umgedreht], wywracała drzewa i rozwiała wiele zbóż. Zachował się też opis folwarku z 1778 r.: Budynek dla rataja, gdzie i piwo się szynkuje, w zupełnie dobrym stanie, z izbą i komorą 1, w której izbie piec potrzebuje re[aracyi, okna nowe dobre, drzwi na zawiasach i kratach, zamku zielaznych. Tamże znajdują się jeszcze różne gospodarskie i domowe porządki, które w inwentarzu specyfikowane będą. Kuchnia z gruntu murowana zupełnie dobra, sklep murowany także dobry. Na drugiej stronie tegoż budynku pod jednym dachem znajduje się sieczarnia i stajnia  dla cieląt, kole których stajnia dla koni i dla drobiazgu, wszystko w dobrym stanie i pod jednym dachem z gruntu nowym. Naprzeciwko też budynku są 3 stodoły z gruntu noworeperowane. Tak poszycie, jako i wrota do wszystkich stodół nowe. Przy tychże stodołach pod jednym dachem owczarnia w blochach, na której poszycie potrzebuje reparacyi, przy której to stodole chlewy 2 z gruntu nowowybudowane dla bydła i świni ratajskich, drzwi u tych chlewów na zawiasach i skoblach nowe. Przy tymże chlewie obora wielka, na której poszycie zupełnie dobre, drzwi, wrota, wszystko dobre, tylko przyciesie cokolwiek potrzebują reparacyi. W pierwszej stajni tej obory pańskie ratajskie woły [...], w drugiej stajni pańskie młode bydło, trzecia i czwarta stajnia dla świni pańskich. Na podwórzu tego folwarku studnia z gruntu nowa, z węborkiem nowym, suto w zielazo oprawnym. Koło całego obszernego podwórza tegoż folwarku parchan zupełnie dobry, świeżo reperowany. Wrota nowe 3 na podwórze idące, na zawiasach i skoblach zielaznych. Na tymże podwórzu kręgielnia i szopa do niej należąca w dobrym stanie, także i piec na podwórzu zupełnie dobry, deskami przykryty. Do folwarku należał też Folusz przy Bilsku. Inwentarz żywy obejmował wołów 12, junców 9, koni 2, kiernoz 1, macior świni 4, wieprzków 10, gęsi 45, kur 60.

Folwark istniał jeszcze w 1912 r. Dopiero w XX wieku został on rozparcelowany i przekształcony ponownie w wieś. W latach 1933-54 był to przysiółek w gromadzie Wielowieś, gm. M-d. Przed 1976 r. postało tu sołectwo jednowioskowe.

Statystyki z l. 1837-1905 r. wykazują tu tylko 1 dom. W 1982 r. wieś liczyła 17 domów. W 1837 r. mieszkało tu 9 osób, w 1885 r. – 12, a 1905 r. ledwie – 3. W 1970 r. wieś liczyła – 104 mieszkańców, w 1978 r. – 99, w 1988 r. – 111. Ostatnio (2003 r.) liczba ludności wzrosła do 129.

W czasie powstania wielkopolskiego, podczas walk o Kolno 7.02.1919 r., z pozycji Wiktorowo - Dzięcielin wyszedł atak na Niemców. Z kolei 27.01.1945 r. nastąpiła tu koncentracja sowieckich czołgów przed atakiem na M-d. Jeden czołg został rozbity przy wyjeździe ze wsi, załoga zginęła.

 *opracowane na podstawie: "Monografia Międzychodu" Jerzy Zysnarski, lipiec 2005